درباره جزیره قشم،بزرگترین جزیره ایران
جزیره قشم
نیمه جنوبی کشورمان، مقاصد بسیاری را برای گشت و گذار در خود جای داده است که هر یک رنگ و بویی خاص دارند و تجربه ای تازه پیش روی تان قرار می دهند. خلیج همیشه فارس نیز در این بخش از کشورمان واقع شده و جزایر بسیاری را در آغوش کشیده است که یکی از آنها قشم است. این جزیره به عنوان بخشی از استان هرمزگان شناخته می شود و عنوان بزرگترین جزیره ایران و خلیج فارس را نیز به یدک می کشد. شاید تا چند سال پیش کمتر نامی از این جزیره به میان می آمد و کمتر گردشگری راهش را به سوی آن کج می کرد؛ اما امروزه این نگین خلیج فارس به یکی از پربازدیدترین مقاصد در میان گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است.
تاریخ جزیره قشم
نامهای قدیمی این جزیره، “ابرکاوان” ، “کِشم” و “لافت” بوده. اسم “ابرکاوان” قدمت خیلی زیادی داره و به دورهی ساسانیان برمیگرده. واژهی “کاوان” در زبان پارسی میانه به معنی “از تبار کاوه” است و در منابع پیدا شده، کاوه اسم یک شخص خاص بوده و اسم جزیره رو از روی اسم اون برداشتهن. این اسم تا این زمان هم باقی مونده و الان اسم یکی از روستاهای قسمت شمالی جزیره قشمه و به صورت درگهان تلفظ میشه.
در سال ۲۳ قمری، و در آغاز پیدایش اسلام، فرماندار عرب بحرین و عمان، سپاهی رو برای تسخیر ابرکاوان آماده کرد. مرزبان کرمان در اونجا با استحکامات و نیروهای کمی که داشت سعی کرد مقابل اونا بایسته، اما توسط اعراب کشته شد. و بعد از اون بود که مسلمانان به سوی جنوب ایران هجوم بردند.
ابرکاوان یا همون قشم، در اوایل تمدن اسلامی، یه شهر آباد و پررونق بوده، با روستاهایی پر از کشتزارهای پربار و نخلستان. در اون زمانها ابرکاوان یه مرکز فعال دریانوردی و تجاری و یک منبع آب شیرین برای کشتیها بوده. اما وضع برای همیشه به این خوبی باقی نمونده، به طوری که در عصر یاقوت حموی (جغرافیدان و تاریخنویس مشهور قرن هفتم هجری قمری) جزیره ابرکاوان شکوه گذشتهی خودش رو کاملا از دست داده بوده، در حدی که هیچکس نتونسته بود به یاقوت حموی در پیدا کردن و ثبت جایگاه و موقعیت درست و دقیق جزیره کمک کنه.
شرایط اقلیمی جزیره قشم
قشم در گروه سرزمینهاى گرم و خشک قرار مىگیرد و این در حالى است که رطوبت نسبى هوا در قشم بالاست. فشار هوا در قشم بین 1015 تا 1018 میلىبار جیوه است که در تابستان به دلیل گرماى زیاد، فشار هوا به کمتر از 1000 میلىبار مىرسد.
دماى متوسط سالیانه جزیره قشم حدود 26 درجه سانتىگراد، با متوسط حداکثر و حداقل دماى روزانه به ترتیب 33 و 18 درجه سانتىگراد است. اختلاف درجه حرارت فصلى این جزیره بسیار زیاد است. گرمترین زمانها 10 تیر تا 10 شهریور و سردترین ماهها دى و بهمن است. در جزیره قشم حداکثر و حداقل دماى مطلق 46 و صفر درجه سانتىگراد به ثبت رسیده است.
درجه حرارت آب دریا در سطح، از حداقل 22 درجه سانتىگراد در زمستان تا حداکثر 32 درجه سانتىگراد در تابستان تغییر مىکند. درجه حرارت آب به ازاى هر پنج متر افزایش عمق، یک درجه سانتىگراد کاهش مىیابد.
دو جزر و دو مد در مدت شبانهروز در اطراف جزیره قشم رخ مىدهد که اختلاف ارتفاع متوسط آنها 2 تا 3 متر است. امواج دریا در اطراف قشم اغلب کمتر از یک متر ارتفاع دارند و از اینرو مىتوان دریاى اطراف قشم را یک دریاى آرام خواند. اما در سواحل جنوبى و شرقى گاه امواج بلندتر از 3 متر نیز قابل مشاهده است.
جریانهاى دریایى اصلى اطراف جزیره حاصل جزر و مد بوده و سریعترین آن در محدوده بین پل و لافت کهنه قابل مشاهده است و سرعت آن به 3 گره دریایى مىرسد. جهت جریان در هنگام مد به طرف غرب و در هنگام جزر به طرف شرق است.
میزان شورى آب دریا در اطراف قشم 35 در هزار و رنگ آب دریا بیشتر سبز مغز پستهاى و در برخى موارد آبى رنگ است
مذهب و زبان
مردم این شهرستان اكثر قریب به اتفاق مسلمان و پیرو مذهب شیعه و سنی ( بیش از 95 0/0 اهل تسنن ) می باشند . در این جزیره چندین مدرسه علوم دینی فعالیت دارند كه متعلق به اهل تسنن است در این شهرستان به جهت ارتباط زیاد با كشورهای همسایه به خصوص شیخ نشینها ی خلیج فارس ، زبان عربی نیز كم و بیش در گویشهای محلی راه یافته و بصورت لهجه های تركیبی از واژه های فارسی ، عربی ، هندی وارد زبان این ناحیه شده است .
جزایر پیرامون قشم
در کنار جزیره قشم، سه دیگر شامل جزیره هنگام، هرمز و لارک هم هستند. بعضی جزایر کوچک دیگری هم اطراف قشم وجود دارند که فاصله کمی با ساحل جزیره دارند و هنگام برکشند و فروکشند (جزر و مد) به ساحل جزیره میپیوندند و میگسلند همین باعث نامگذاری این چند جزیره کوچک به عنوان جزایر ناز شدهاست که گویی در پیوستن به جزیره ناز میکنند!
عمده فعالیت صورت گرفته در این جزایر صیادی است. به تازگی طبیعت بکر و ساحل زلال این جزایر موردتوجه گردش گران قرار گرفتهاست، که در این میان جزیره هنگام به خاطر نزدیکی به جزیره قشم و زیستگاه دلفینها، آهوها (جبیرها) و تنها پارک کروکودیل ایران بیشتر از بقیه جذب گردشگر مینماید.
سوغات و صنایع دستی
در سفر به قشم انتخاب های متعددی برای خرید سوغات و صنایع دستی وجود دارد:
خوشمزه های قشم: در نقاط مختلف جزیره قشم خوشمزه های متنوعی یافت می شوند؛ شاخص ترین آنها نان های محلی هستند که در هر روستا و شهر شکل و شمایلی خاص دارند؛ اما معروف ترین آنها نان تُمُشی است که بسیار نازک و ترد است. نان دیگری که در صبحانه قشمی ها جایگاه خاصی دارد، نان پنیری است و با خوردن آن، هم از چشیدن طعم یک نان خوشمزه لذت می برید و هم پنیری خوش طعم را در دهان تان مزه مزه می کنید. ادویه های محلی این جزیره را فراموش نکنید تا پس از بازگشت از سفر بتوانید غذاهایی با طعم های تازه خلق کنید.
صنایع دستی قشم: شاید در سفر به قشم انتخاب های زیادی در تهیه خوشمزه ها نداشته باشید؛ چون طعم شان با همه سلیقه ها جور نیستند؛ اما دنیایی رنگارنگ از صنایع دستی پیش روی تان قرار دارد که هنرمندانه تهیه شده اند و می توانند بهترین یادگاری شما از این سفر باشند. زیورآلات دست ساز از صدف و سنگ ها، تزیینات چشم نواز، لباس های سنتی، گلیم، پارچه های خوش نقش و .... از جمله انتخاب های شما در دنیای صنایع دستی قشم هستند.
پوشاک: در قشم می توانید به سراغ بازارها و مراکز خرید بروید و از مغازه های کوچک و بزرگ، خریدی با قیمت مناسب را تجربه کنید. لباس، کیف، کفش و ... از نقاط مختلف این جزیره به ویژه دو شهر درگهان و قشم قابل تهیه هستند.
اقتصاد جزیره
بازار واردات کالاهای مختلف و مهم از کشورهای حاشیهی خلیج فارس به جزیره قشم خیلی پررونقه، به همین دلیل، بندرهای تجاری این جزیره از اهمیت زیادی برخوردارند. در قدیم بنادر صیادی و بنادر تجاری در کنار همدیگه قرار داشته ولی حالا به دلیل رونق اقتصادی، بندرها به صورت اختصاصی و ویژه خدماترسانی به کشتیهای تجاری و صیادان رو انجام میدن. بنادر مهم شهرستان قشم به ترتیب زیر هستند:
۱ – بهمن ۲ – شهید ذاکری ۳ – بندر سوزا ۴ – مسن ۵ – سلخ ۶ – کاوه ۷ – لافت ۸ – درگهان ۹ – باسعیدو ۱۰ – فجر ۱۱ – شرکت نفت ۱۲ – رمچاه ۱۳ – کندالو ۱۴ – طبل ۱۵ – هنگام.
یکی از منابع اصلی درآمد مردم این جزیره صید و شکار ماهی و آبزیانه. صیادی در این منطقه به وسیلهی قایق موتوری، لنج، و مشتا انجام میشه. مشتا یا حدر، یه نوع وسیلهی ماهیگیریه که از چوب درست میشه.
بعضی از مردم جزیره با کار در بازارهای محلی و مغازههای کوچک روزگار میگذرونن، بعضی به دامپروری و پرورش گاو، گوسفند و شتر مشغولن، تعداد کمی کشاورزی میکنن (آب و هوای جزیره برای کشاورزی زیاد مناسب نیست)، و بعضی از مردم هم توی معادن قشم مشغول به کارن.
در جزیره قشم معادن گوناگونی مثل نمک، خاک سرخ، گاز سنگ آهن و … وجود داره که به خصوص در گذشته موجب رونق تجاری این جزیره بوده و قسمتی از مشاغل ساکنین رو تأمین میکرده.
معدن سنگ لاشه تلمبر که در ۱۰ کیلومتری غرب بندر قشم قرار گرفته، با تولید سالانه ۳۵ هزار تن، و معدن سنگ لاشه قشم در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی شهر قشم با تولید سالانه ۲۷۰۰ تن از مهمترین معدنهای قشم محسوب میشن.
همینطور، یکی از معادن عمدهی جزیرهی قشم، “نمکدان” نام داره که به صورت یه تپهی نمکی مخروطی، به قطر قاعدهی ۷ کیلومتر در ارتفاع ۲۳۷ متر از سطح دریا قرار داره. این منبع دارای بهترین نوع نمکه، و ذخایرش حدود ۴۲۰ هزار تن برآورد شده.
سواحل
جزیره قشم با وسعتی نزدیک به ۱۵۰۰ کیلومترمربع، بیشترین سواحل و کرانهها را در بین جزایر خلیجفارس به خود اختصاص میدهد. سواحل زیتون، سیمین، جزایر ناز، سوزا، مسن، شیبدراز، سلخ و دوستکو از دیدنیترین سواحل جزیره قشم محسوب میشوند.
از ویژگیهای ساحلشناختی این جزیره، تنوع سواحل صخرهای، ماسهای و گلی آن است که چنین خصوصیتی بهطور یک جا در کمتر جزیرهای یافت میشود. سواحل شنی و ماسهای نقرهفام و سیمین براق نیز از دیگر انواع سواحل در جزیره قشم محسوب میشوند. ساحل صخرهای زیتون، ساحل شنی سیمین و سواحل گلی لافت و جنگلهای حرا تنوع سواحل قشم را نشان میدهند.
ساحل صخرهای ریگو معروف به ساحل لاکپشتها نیز از دیگر سواحل زیبای جزیره قشم است که لاکپشتها در آنجا برای نفسگیری و تغذیه به روی آب میآیند.
سواحل زیبای جزیره هنگام در دو کیلومتری خط ساحلی جنوب جزیره قشم زیستگاه دلفینهای باهوش و بازیگوش است که این مسئله موجب جذب گردشگران علاقهمند به قشم و جزیره هنگام شدهاست.
بهترین زمان سفر برای شرکت در رویدادها
مهمترین رویداد این جزیره جشن نوروز صیاد است که طی یک روز در اواخر تیر ماه برگزار میشود. در این روز صیادان به صید ماهی نمیروند و با پوشیدن لباس محلی نو و رقص و موسیقی محلی این روز را از جشن میگیرند.
از برنامههای جشن نوروز صیاد میتوان به رقصهای محلی گروهی همراه با موسیقی محلی، مراسم نمایشی شوشی با موسیقی و رقص محلی که داستان جذابی هم دارد، رنگ کردن درها و نخلها به عنوان نشانهای برای آغاز فصل جدید صیادی، شنا و آبتنی و ورود به آب با لباسهای نو، هوا کردن بادکنکهای کاغذی، مسابقات مختلف از جمله شنا، طنابکشی، غواصی، قایقرانی با قایقهای پارویی، بازیهای محلی مسابقات غذایی ویژه بانوان و نمایشگاههای صنایعدستی اشاره کرد.
این مراسم با اهدای جوایز به گروههای برتر ادامه دارد و موسیقی محلی تا پاسی از شب نواخته میشود. جشن نوروز صیاد در روستای سلخ به صورت ویژه برگزار میشود و علاوه بر سلخ روستاهای رمچاه، لافت، هنگام، مسن و هرمز نیز میزبان برگزاری این مراسم آئینی هستند.
جشن سنتی نخل و خرما یکی دیگر از رویدادهای جذاب قشم است که در دهه آخر شهریور و طی چند روز برگزار میشوند. در این رویداد انواع درخت خرما به فروش میرسد و دستگاههای تهیه فراوردههایی از این میوه همچون شیره ، انواع شیرینیهای تهیه شده از خرما و صنایعدستی تهیه شده از ساقهها و برگ نخل در معرض نمایش قرار میگیرد.
پخش فیلمهای جذاب از دیدنیهای جزیره و فرآوردههای خرما در شبهای جشنواره، حرکت نمادین کاروان شتر با کجاوه، اجرای انواع موسیقی محلی، انجام بازیهای محلی و مراسم مولودیخوانی از دیگر برنامههای این جشنواره است.
جشن میگوی قشم مراسم دیگری است که نباید بازدید از آن را از دست بدهید. این جشن معمولا در روزهای ۲۴ و ۲۵ آبان همراه با نمایشگاههای تخصص صنایعدستی، برنامههای شاد هنری، مسابقه، موسیقی و دیگر برنامههای سرگرمکننده در پارک ساحلی منطقه آزاد قشم برگزار میشود.